هنر مکالمه | چت‌بات‌ها و انسان‌ها

در دنیای پیشرفته فناوری امروز، چت‌بات‌ها در مدت زمان اندکی کانون توجه همه قرار گرفتند. این پلتفورم‌های هوشمند ساخت بشر دقیقا مانند یک انسان توانایی مکالمه با مخاطب خود را دارند و در بسیاری از کارهای حتی می‌توانند بهتر از یک انسان عمل کنند. در مقاله ربات انسان‌نما میکا، دیدیم که یک ربات چگونه مدیر عامل یک شرکت بزرگ شده و بر عملکرده دیگر کارمندان نظارت دارد. در این مقاله، این چت‌بات‌های هوشمند را زیر زره‌بین می‌بریم و با نحوه شبیه‌سازی مکالمه آن‌ها با یک انسان را مورد بررسی قرار می‌دهیم. امروزه چت‌بات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی روز به روز در حال توسعه هستند، سوال مهم اینجاست که دلیل ارتباط خوب آن‌ها با انسان کجاست؟

از زمانی که شرکت openAI چت‌بات ChatGPT را خلق کرد تا به امروز صدر اخبار تکنولوژی جهان در مورد این شگفتی عصر جدید بوده است و هر روزه شرکت‌های مختلف از نمونه اولیه چت‌بات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی خود را معرفی می‌کنند. اکثر ما در هنگام صحبت با این چت‌بات‌ها فکر می‌کنیم با یک انسان دیگر درحال صحبت هستیم، اما چطور چنین چیزی ممکن است؟

چت‌بات‌ها توانایی انجام کارهای متفاوتی را دارند، که این کارها تا امروز که این مقاله نوشته شده شامل، مکالمه، ارائه اطلاعات درباره موضوع مختلف و خلاصه‌کردن و ویرایش متن می‌باشد. البته به‌تازگی شرکت openAI اعلام کرد که قابلیت فرمان صوتی و تصاویری chatGPT به زودی فعال خواهد شد که دریچه‌ای نو به روی عملکردها و مفهومی‌تر شدن پاسخ‌های این چت‌بات خواهد بود. گاهی اوقات در مکالمه با این چت‌بات‌های پیشرفته، به کلی فراموش می‌کنیم که درحال صحبت با یک ربات یا هوش مصنوعی هستیم. احتمالا این سوال بارها ذهن شما را هم مشغول کرده، چگونه چت‌بات ساخته دست انسان می‌تواند اینقدر شبیه انسان‌ها با ما مکالمه داشته باشد.

نحوه عملکرد چت‌بات‌ها

قبل از به وجود آمدن چت‌بات‌های ChatGPT و بارد، در دنیای فناوری گونه‌های دیگری از این هوش‌های مصنوعی با عملکرد ابتدایی و پایه وجود داشت. که عملکرد آن‌ها بر پایه یک سیستم قانون محور یا درخت تصمیم‌گیری بود. این چت‌بات‌های قانون محور توانایی سازگاری موقعیت را نداشتند، درک محتوا و شبیه‌سازی منطق انسان را آموزش ندیده بودند. در واقع این پلتفورم‌های قدیمی از چندین قانون، الگو و درخت‌های گفتگو پیروی می‌کردند و نمی‌توانستند رفتاری خارج از آن‌ها داشته باشند.

بنابراین، چت‌بات‌های قانون محور زمانی که کاربر با آن‌ها صحبت می‌کند، شرایط از پیش تعیین‌شده‌ای پاسخ آن‌ها را مشخص می‌کند. در این سیستم کلیدواژه‌ها تعیین کننده پاسخ بودند و اهمیت زیادی داشتند. به این صورت که چت‌بات متن‌های ورودی کاربر را برای پیداکردن کلمات خاص و کلید واژه‌ها اسکن می‌کرد و بدون اطلاع از محتوا و شرایط، با استفاده از سرنخ‌هایی به کاربر جواب احتمالی می‌داد که در بیشتر موارد با خواسته کاربر مغایرت داشت.

چت‌بات‌هایی که از این قانون تبعیت می‌کردند توانایی پاسخ به سؤالات بسیار پیچیده و لایه‌ای را نداشتند و تنها قادر با پاسخگویی به سوالات ساده بودند. لذا اگر شما سوالی با المان‌های زیاد و مفهومی از آن‌ها بپرسید، این چت‌بات‌ها چون قانون محور هستند پاسخ درست و کاملی به شما نخواهند داد. توسعه دهندگان این پلتفورم‌های قانون محور مجبور بودند به دلیل محدودیت‌های موجود در دیتابیس این چپ‌بات‌ها، دائما به‌صورت دستی آن‌ها را توسعه دهند و بدون این به روزرسانی‌ها، عملکرد آن‌ها بهبود نمی‌یافت. به طور کلی آن‌ها قادر به ارتقا سیستم خود نبودند.

باید به این نکته اشاره کنیم که چت‌بات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی نیز از قوانین خاصی در ارائه پاسخ در نظر می‌گیرند. مثالا این چت‌بات‌ها درباره بعضی از کارهای مجرمانه و خطرناک به کاربران پاسخی نمی‌دهند، اما عملکرد بسیار پیشرفته‌تری نسبت به چت‌بات‌های قانون محور دارند.

نحوه عملکرد چت‌بات‌های هوش مصنوعی

پیش از ظهور ChatGPT، چت‌بات‌های هوش مصنوعی دیگری در دنیای فناوری وجود داشتند که با اینکه مانند چت‌بات محبوب شرکت openAI پیشرفته نبودند، ولی ساختار آنها برای ارتباط با ماربران مبتنی بر هوش مصنوعی بود.

چت‌بات مبتنی بر هوش مصنوعی Eviebot در سال 2008 معرفی شد. Evie با بهره از سوالات و چت‌های گذشته با کاربر، مهارت گفتاری خود را ارتقا میداد. در پلتفورم دیگری با نام Cleverbot که ده سال از معرفی آن می‌گذرد، سیستم هوش مصنوعی Evie وجود داشت، اما با چت‌بات‌های امروز هیچ کدام از آنها قابل مقایسه نیستند.

Evie دقت پایینی در پاسخ به سؤالات داشت و تاریخچه گفتگوها از حافظه این چت‌بات پاک می‌شد. به دلیل پاسخ‌های نادرست و غیر منطقی، Evie منبع اطلاعات مناسبی نبود. چت‌بات‌هایی مثل Cleverbot و Evie با اینکه باعث سرگرمی بودند، اما به دلیل اطلاعات غلط و گفتگوهای غیر منطقی به عنوان یک هوش مصنوعی منحصر به فرد مانند chatGPT شناخته نشدند‌. در ماه‌های پایانی سال 2022 شرایط به طور کلی تغییر کرد و هوش مصنوعی پیشرفته‌ای معادلات را تغییر داد و ثابت کرد که چت‌بات‌ها می‌توانند بسیار مفید باشند.

چت‌بات‌ها چگونه شبیه انسان‌ها حرف میزنند

نوبت آن رسیده که به جواب سؤال اصلی که در ذهن همه شکل گرفته بپردازیم. چت‌بات‌هایی مثل ChatGPT چطور شبیه انسان‌ها حرف می‌زنند؟ زمانی که با آن‌ها صحبت می‌کنیم چرا پاسخ‌هایی مشابه جواب‌های یک انسان به ما می‌دهند؟ گویی که با یک انسان در حال صحبت هستیم.

در ماه نوامبر سال 2022، شرکت OpenAI چت‌بات ChatGPT خلق کرد، اولین چت‌بات هوش مصنوعی که گفتگوهایی مشابه انسان را شبیه‌سازی می‌کند. GPT در نام ChatGPT به معنی «ترنسفورمر تولیدگر از پیش آموزش‌دیده» می‌باشد، این پلتفورم پرکاربرد و هوشمند نوعی از مدل زبانی بزرگ LLM به حساب می‌آید. در ادامه به معرفی مدل زبانی LLM می‌پردازیم.

LLM مدل یادگیری هوش مصنوعی مورد استفاده در بیشتر چت‌بات‌های هوش مصنوعی جدید می‌باشد. این مدل زبانی بسیار پیشرفته توسط الگوریتمی بسیار دقیق که مبتنی بر هوش مصنوعی می‌باشد، کار می‌کند. این الگوریتم برای فعالیت در سطوع بسیار بالا، از یادگیری عمیق (Deep learning) استفاده می‌شود. تمام مدل‌های زبانی LLM توسط دسته‌ای از داده‌های بسیار بزرگ آموزش می‌بینند که معلومات زیادی به آن‌ها می‌دهد. جالب است بداند که ChatGPT-4 باچندین ترابایت دیتا و 1 تا 1.7 تریلیون پارامتر آموزش داده شده است.

GPT یک نوع منحصر به فرد از مدل زبانی LLM شامل یک شبکه عصبی (neural network) با قابلیت یادگیری عمیق می‌باشد. GPTها مدل‌های از قبل آموزش‌دیده با حجم زیادی از اطلاعات برای یادگیری می‌باشند. در حقیقت openAI برای آموزش ChatGPT از متون کتاب‌ها، مجلات و … بهره گرفته است.

علت احساس ما در برخورد با چت‌بات ChatGPT اینجا معنی می‌گیرد که میفهمیم در توسعه آن از روش «یادگیری تقویتی از بازخورد انسانی» (RLHF) استفاده شده است. پس همه ما کاملا درست فکر میکردیم بازخورد و پاسخ چت‌بات‌ها یادگیری رفتار انسانی نشئت گرفته شده است. این روش آموزش که از فرایند تقویت برای شکل‌گیری ChatGPT با یک مدل پاداش و بازخورد استفاده می‌کند. با این روش ChatGPT مناسب یا نامناسب‌بودن پاسخ خود اطلاع پیدا می‌کند و همچنین ChatGPT میتواند مکالمه را بهتر درک کند و پاسخ‌های بهتری به کاربران بدهد.

پردازش زبان طبیعی (تشخیص الگوها و احساسات زبانی) نیز نقش موثری در پاسخگویی ChatGPT دارد. یک الگوریتم با نمونه‌هایی از مکالمات انسانی برای درک بهتر نحوه ارتباط انسان‌ها این چت‌بات را آموزش داده است. به دلیل این الگوریتم پیشرفته است که مواردی مانند خوش‌آمدگویی و خداحافظی را برای نظارت روی مراحل مکالمه توسط جادوی نسل جدید مدنظر گرفته می‌شود.

چت‌بات‌های هوش مصنوعی به کجا خواهند رسید

با اینکه چت‌بات‌های حال حاضر خیلی پیشرفته هستند، ولی این تازه آغاز راه تعامل و همزیستی انسان با تکنولوژی ساخته دست خودش خواهد بود. شرکت گوگل، غول تکنولوژی دنیا نیز چت‌بات خود با نام بارد عرضه کرده و به صورت جدی وارد این عرصه شده تا بتواند از پیشگامان حوزه هوش مصنوعی باشد. چت‌بات‌ها روز به روز به مدل‌های زبانی پیشرفته‌تر و کامل تری مجهز خواهند شد. آخرین پیشرفت‌های این عرصه شامل، ChatGPT-4 و مدل زبانی Gemini گوگل برای چت‌بات بارد می‌باشد. مشتاقانه در انتظار پیشرفت‌ها و نو آوری های این حوزه هستیم و در وبسایت نورونتو آن‌ها را به سمع و نظر شما خواهیم رساند.

در تصاویر این مقاله از هوش مصنوعی تصویرساز DELL-E در جواب متن زیر استفاده شده است. از این هوش مصنوعی خواستیم: «تصویری از صحبت کردن یک انسان با یک ربات به گونه‌ای که احساسی در تصویر گویای این باشد که فرد با انسان دیگری صحبت می‌کند مثلا با هم بخندند یا دست روی دوش هم بگذارند.» برای مشاهده روی عکس کلیک کنید.